KSO, NSO – co oznaczają te skróty? Jak obecnie wygląda leczenie nowotworów i jaki jest plan na najbliższe lata? Czy będzie elektroniczna karta DILO? Czym jest SOLO?
Narodowa Strategia Onkologiczna
Narodowa Strategia Onkologiczna (NSO) to program wieloletni na lata 2020-2030 wprowadzający kompleksowe zmiany w polskiej onkologii. Strategia została przyjęta przez Radę Ministrów w drodze uchwały w dniu 4 lutego 2020 r. Całkowity budżet NSO na lata 2020-2030 to 5 mld 100 mln zł.
Najważniejszym celem NSO jest zwiększenie ilości osób przeżywających 5 lat od zakończenia terapii onkologicznej oraz zmniejszenie zapadalności na choroby nowotworowe. Poprawie ma ulec również jakość życia pacjentów w trakcie leczenia onkologicznego, jak i po jego zakończeniu.
W ramach NSO przewidziano inwestycje w pięciu obszarach:
- kadrach (wzrost jakości kształcenia, większa ilość personelu),
- prewencji pierwotnej (m.in. edukacja o zdrowym stylu życia, bezpłatne szczepienia przeciwko HPV, ograniczenie używania wyrobów tytoniowych),
- prewencji wtórnej (m.in. program profilaktyka 40+, ułatwiony dostęp do badań przesiewowych),
- nauce i innowacjach (m.in. większy udział pacjentów onkologicznych w badaniach klinicznych, objęcie refundacją większej liczby leków onkologicznych),
- systemie opieki onkologicznej (m.in. zapewnienie najwyższej jakości leczenia wszystkim pacjentom).
W 2020 roku ogłoszono, że w ramach NSO zostaną wprowadzone:
- od września 2020 r. zajęcia o zdrowiu, które mają być realizowane np. w ramach godzin wychowawczych.
- od 2021 r. szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) dziewcząt w wieku dojrzewania.
- w 2021 r. narzędzia motywacyjne dla zespołów POZ mających na celu objęcie „lokalnych” populacji osób z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi.
- w 2022 r. narzędzia motywacyjne dla zespołów medycyny pracy mające na celu objęcie pracowników z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi.
- od 2024 r. finansowanie ze środków publicznych nowych programów badań przesiewowych, w grupach wysokiego ryzyka, w szczególności w kierunku wykrywania nowotworów płuca i nowotworów gruczołu krokowego.
- do końca 2023 r. obowiązek stosowania mammografów cyfrowych w wykonywaniu badań przesiewowych w ramach „Programu profilaktyki raka piersi”.
- do końca 2022 r. interaktywna e-platforma dla pacjentów i badaczy dotyczącej prowadzonych badań klinicznych w dziedzinie onkologii.
- do końca 2022 r. 4 nowe ośrodki badań wczesnych faz w onkologii.
- do końca 2030 r. przynajmniej 90% dostępnych terapii onkologicznych wśród wszystkich refundowanych na terenie UE.
- do końca 2024 r. działania mające na celu zwiększenie dostępu do świadczeń opieki rehabilitacyjnej, opieki paliatywnej i hospicyjnej w poszczególnych województwach.
Krajowa Sieć Onkologiczna
Krajowa Sieć Onkologiczna (KSO) to jedna z najważniejszych inicjatyw Narodowej Strategii Onkologicznej. Wprowadza ona nowy model organizacji i zarządzania opieką onkologiczną. Jej priorytetem jest zapewnienie każdemu pacjentowi niezależnie od miejsca zamieszkania kompleksowej opieki opartej o jednakowe standardy i wysoką jakość.
Strukturę KSO tworzą Specjalistyczne Ośrodki Leczenia Onkologicznego (SOLO) na trzech poziomach oraz Ośrodki Kooperacyjne. Najbardziej skomplikowane świadczenia medyczne będą realizowane na najwyższym wysokospecjalistycznym poziomie – w SOLO III, złożone – w SOLO II, a podstawowe – w SOLO I. Realizacja etapów leczenia ma przebiegać przy współpracy specjalistów z różnych dziedzin medycyny.
Kwalifikację, jak i okresową weryfikację kryteriów warunkujących przynależność do danego poziomu KSO będzie przeprowadzać NFZ. Pierwsza kwalifikacja na dany poziom zabezpieczenia opieki onkologicznej KSO została przeprowadzona w marcu 2024r.
Jak wdrażanie nowych rozwiązań wygląda w praktyce?
1 kwietnia przepisy dotyczące KSO weszły w życie. Oznacza to, że ośrodki, które nie zakwalifikowały się do SOLO, nie będą mogły przeprowadzać zabiegów onkologicznych. Mogą one nadal prowadzić diagnostykę, jednak leczenie ma odbywać się jedynie w wybranych ośrodkach. Konrad Korbiński, dyrektor Departamentu Opieki Koordynowanej w Ministerstwie Zdrowia, stwierdził, że ilość przechodzi w jakość. Zmiana systemu ma zagwarantować bezpieczeństwo pacjentom.
Jeśli chodzi o techniczne rozwiązania dotyczące KSO, to nie są one jeszcze w pełni gotowe. Prace nad elektroniczną kartą DILO, jak poinformował dyrektor Departamentu Opieki Koordynowanej, wciąż trwają. Jego zdaniem, e-DILO wprowadzone zostanie w połowie tego roku.
E-DILO ma zawierać najważniejsze informacje dotyczące procesu diagnostyczno-terapeutycznego i umożliwiać ich realizację w szybszym trybie. Obecnie funkcjonuje jedynie w formie papierowej. Dla pacjentów e-DILO oznacza to, że nie będą musieli nosić dokumentacji ze sobą na badania i konsultacje specjalistyczne. Wprowadzenie karty e-DiLO to jednak nie tylko zmiana nośnika informacji. To także narzędzie, które będą wykorzystywać koordynatorzy leczenia onkologicznego. Ich zadaniem jest monitorowanie ciągłości opieki medycznej pacjentów onkologicznej. Dzięki wprowadzeniu tej funkcji pacjent będzie miał świadomość, jakie są następne kroki w procesie leczenia onkologicznego już na etapie pierwszej diagnozy.
Kolejne kwestie jak Narodowy Portal Onkologiczny czy Centralna Infolinia dla pacjentów również nie są jeszcze skończone. Wspomniany portal ma zawierać informacje o miejscach, gdzie pacjenci mogą wykonać niezbędne badania oraz rozpocząć leczenie. Infolinia z kolei ma pełnić rolę informacyjną.
To, co zostało do tej pory zrobione w ramach Narodowej Strategii Onkologicznej to między innymi wprowadzenie podatku cukrowego, szczepień przeciwko HPV w szkołach czy badania profilaktycznego HPV-DNA. Jeszcze w tym roku w życie mają wejść test FIT służący wykrywaniu raka jelita grubego oraz niskodawkowa tomografia komputerowa pomocna w diagnostyce raka płuc.
Jakie są dalsze kierunki działań?
Prof. Krzysztof Składowski, konsultant krajowy w dziedzinie radioterapii onkologicznej, podkreśla, że potrzebujemy radioonkologów. Obecnie zbyt mało lekarzy decyduje się na tę specjalizację. Powodem może być to, że bardzo mało pokazuje się jej na studiach, a jest to dziedzina, które ogromnie się rozwinęła i korzysta z nowoczesnych rozwiązań.
Z kolei Renata Wachowicz, dyrektor naczelna, Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. prof. K. Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, zaznacza, że potrzebna jest lepsza komunikacja. Szpitale muszą wcześniej wiedzieć, czy finansowanie danych terapii będzie przedłużane, czy nie. Chcąc zakupić niezbędne leki, trzeba wcześniej wiedzieć o ich kosztach i refundacji. Dobrym krokiem byłoby także zmodyfikowanie niektórych procedur np. brak konieczności hospitalizowania pacjenta skierowanego na badania genetyczne. Mogłoby one odbywać się w trybie ambulatoryjnym.
źródła:
https://www.hccongress.pl/2025/pl/panel/7117.html
https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowa-strategia-onkologiczna-nso
https://www.gov.pl/web/zdrowie/narodowa-strategia-onkologiczna
