Projekt wprowadza zmiany w ustawie tytoniowej mające na celu zakazanie sprzedaży jednorazowych e-papierosów (czyli tzw. “jednorazówek”).
Rząd chce zakazać sprzedaży jednorazowych e-papierosów, bo są szczególnie niebezpieczne dla młodzieży. Uznano, że zdrowie publiczne (zwłaszcza młodego pokolenia) jest ważniejsze niż swoboda prowadzenia biznesu. Nowe przepisy mają to skutecznie uregulować.
E-papierosy to zagrożenie dla zdrowia
Papierosy elektroniczne zarówno z nikotyną jak i te zawierające inne substancje to wyroby stanowiące ewidentne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Są to produkty zawierające substancję silnie uzależniającą oraz inne substancje towarzyszące jej wchłaniane do organizmu ludzkiego o niezbadanych skutkach dla zdrowia korzystających z produktów osób. Działania popularyzujące ten produkt, pozbawienie go uciążliwości typowych dla tradycyjnych papierosów takich jak np. uciążliwy zapach, powodują, że są one atrakcyjne i postrzegane jako niestanowiące zagrożenia dla zdrowia. Produkty te zwiększają dostępność do używania substancji szkodliwych z uwagi na fakt, że są one gotowe do użycia niezwłocznie po zakupie i nie wymagają wcześniejszego przygotowania.
Młodzież uwielbia „jednorazówki”
Zgodnie z informacjami Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH-PIB), od chwili pojawienia się na rynku, e-papierosy jednorazowego użytku cieszą się największą popularnością wśród młodych osób, najczęściej w przedziale wiekowym 18–24 lata oraz młodszych. Na uwagę zasługuje fakt, że znacząca liczba użytkowników zadeklarowała pierwsze ich użycie w wieku poniżej 18 lat.
Według szacunków Instytutu Prognoz i Analiz Gospodarczych w 2022 r. sprzedaż e-papierosów jednorazowego użytku sięgała ok. 32,3 mln sztuk. Ponadto tego rodzaju produkty są najpopularniejsze wśród osób młodych, zgodnie z danymi badania zrealizowanego przez Stowarzyszenie do Walki z Rakiem Płuca (Oddział Szczecin) do palenia lub używania produktów z nikotyną (obecnie lub w przeszłości) przyznało się 76,8 % ankietowanych dzieci w wieku szkolnym. Ponadto dla 42,4 % ankietowanych wyrobem inicjującym używanie nikotyny były e-papierosy (w tym dla 26 % były to e-papierosy jednorazowego użytku). E-papierosów używa blisko połowa (47,6 %) badanych uczniów, z czego co piąty (21,3 %) używa smakowych e-papierosów jednorazowego użytku. Stanowi to poważny wzrost w porównaniu do wcześniejszych badań (przeprowadzonych dla Rzecznika Praw Dziecka i opublikowanych w grudniu 2020 r.), które wskazywały wówczas, że 23 % nastolatków w kraju paliło e-papierosy.
Potrzeba nowej definicji w ustawie tytoniowej
W słowniku terminów ustawowych proponuje się dodanie punktu, który wprowadza definicje papierosa elektronicznego jednorazowego użytku zawierającego płyn zawierający lub niezawierających nikotynę. Papierosy elektroniczne jednorazowego użytku podlegają regulacji ustawą tytoniową jako jeden z rodzajów papierosów elektronicznych, ale w związku z potrzebą wprowadzenia zakazu wprowadzania tych wyrobów do obrotu, pojawiła się konieczność ich ustawowego zdefiniowania.
Co konkretnie zostanie zakazane?
Zakaz ma dotyczyć sprzedaży wszystkich jednorazowych e-papierosów, niezależnie od tego, czy zawierają nikotynę, czy nie. Również wprowadzania ich do obrotu – czyli zarówno sprzedaży, jak i darmowego rozdawania, także przez internet (również z zagranicy, jeśli trafią do konsumenta w Polsce).
Czy „woreczki nikotynowe” też będą zakazane?
W związku z pojawieniem się na rynku nowych wyrobów z nikotyną, tzw. „woreczków nikotynowych”, należy pozostawić możliwość sprzedaży jedynie produktów zawierających składniki, które nadają tylko i wyłącznie zapach lub smak tytoniu.
Co z innymi produktami z nikotyną?
Obecnie produkty o udowodnionej skuteczności terapeutycznej, pomagające w wychodzeniu z nałogu palenia wyrobów tytoniowych, są sprzedawane z przeznaczeniem do tzw. „nikotynowej terapii zastępczej”. Ponadto na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, sprzedaż produktów leczniczych stosowanych w leczeniu uzależnienia od wyrobów tytoniowych (np. gum do żucia, tabletek do ssania, aerozolu do stosowania w jamie ustnej) wymaga uzyskania pozwolenia Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Należy zaznaczyć, że nikotyna oraz jej pochodne występują w różnych roślinach z rodziny psiankowatych (np. ziemniak, pomidor, papryka, bakłażan). Należy więc wyłączyć spod projektowanego zakazu wprowadzania do obrotu wyrobów zawierającej nikotynę żywności i środków spożywczych, w których zawartość nikotyny wynika z jej naturalnego występowania we wspomnianych roślinach.
Nadzór nad składem płynów
Organy nadzoru (Inspekcja Handlowa i Państwowa Inspekcja Sanitarna) będą mogły badać próbki e papierosów w laboratoriach, by sprawdzić ich skład. Wprowadzony zostanie obowiązek oznaczania opakowań specjalnym identyfikatorem (EP-ID). Jeśli trzeba będzie przebadać produkt, koszty ponosi producent lub importer.
Propozycja kar
W związku z potrzebą zapewnienia przestrzegania zakazu wprowadzania do obrotu papierosów elektronicznych jednorazowego zaproponowano karę do 200 000 zł grzywny, karę ograniczenia wolności lub obie te kary łącznie, co odpowiada sankcjom przewidzianym za podobne przestępstwo polegające na wprowadzaniu do obrotu tytoniu do stosowania doustnego.
Czy inne kraje Europy wprowadziły takie rozwiązanie?
Unijna dyrektywa (2014/40/UE) pozwala krajom członkowskim na wprowadzenie zakazów, jeśli produkt zagraża zdrowiu. Zaawansowane prace nad zakazem „jednorazówek” trwają też we Francji, gdzie zakaz został jednogłośnie przyjęty przez Zgromadzenie Narodowe. Podobne zakazy jak w projektowanej ustawie są wprowadzane w Belgii i w Holandii.
Uwagi można zgłaszać do 26 czerwca 2025 r.
źródło: Projekt Ministra Zdrowia w sprawie zmiany ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (UD213)
